Τα τελευταία χρόνια βρισκόμαστε μπροστά σε νέες εξελίξεις στον χώρο του ελαιολάδου. Είναι πλέον αποδεδειγμένο, μέσα από πολυάριθμες μελέτες, ότι το ελαιόλαδο, μεταξύ πολλών άλλων, αποτελεί σημαντική πηγή αντιοξειδωτικών με βάση το φαινολικό του προφίλ, το οποίο περιλαμβάνει φαινολικά οξέα και αλκοόλες, πολυφαινόλες, λιγνάνες, σεκοϊριδοειδή, ελαιασίνη και ελαιοκανθάλη. [1]
Όμως, υπάρχουν στο ελαιόλαδο και άλλες ουσίες (μικροσυστατικά) οι οποίες δεν έχουν ερευνηθεί ακόμα εκτενώς. Οι ουσίες αυτές τείνουν να διαφέρουν σε σύσταση από το ένα ελαιόλαδο στο επόμενο και συχνά φαίνεται να παρουσιάζουν σημαντικές δράσεις.
Ομάδες ερευνητών διεξάγουν διεθνώς κλινικές μελέτες, έρευνες και αναλύσεις, προσπαθώντας να αναλύσουν αυτά τα μικροσυστατικά του ελαιολάδου, να ανακαλύψουν την βιολογική τους δράση αλλά και να βοηθήσουν στο να κατανοήσουμε ποια ελαιόλαδα μπορεί να έχουν σημαντική θετική επίδραση στην ανθρώπινη υγεία και γιατί συμβαίνει αυτό.
DMB και ελαιόλαδο
Ένα από αυτά τα μικροσυστατικά του ελαιολάδου είναι το DMB (3,3-διμέθυλο-1-βουτανολη).
Το DMB αποτελεί μια ένωση του ελαιολάδου που ανακαλύφθηκε πρόσφατα. Εντοπίζεται σε κάποια εξαιρετικά παρθένα ελαιόλαδα, ψυχρής εξαγωγής. Σύγχρονες μελέτες και έρευνες που έχουν γίνει διεθνώς, χαρακτηρίζουν το DMB ως μια ένωση πολλά υποσχόμενη για την βελτίωση της ανθρώπινης υγείας, μέσω πολλών διαφορετικών μηχανισμών [2].
Η ένωση DMB φαίνεται πως διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ανθρώπινη υγεία. Έχει διαπιστωθεί ότι διαδραματίζει βασικό ρόλο στην αναστολή του ενζύμου TMA-λυάση, το οποίο εμπλέκεται στον σχηματισμό του TMAO (τριμεθυλαμίνη-Ν-οξείδιο). Το TMA παράγεται από το μικροβίωμα του εντέρου από τρόφιμα όπως το κόκκινο κρέας και στη συνέχεια απορροφάται στην κυκλοφορία του αίματος και οξειδώνεται σε TMAO στο ήπαρ[2], [3], [4].
TMAO & ανθρώπινη υγεία
Το TMAO είναι ένας μεταβολίτης που εξαρτάται από την εντερική μικροχλωρίδα και σχετίζεται με φλεγμονώδεις νόσους όπως η αθηροσκλήρωση, οι ανοσολογικές διεργασίες της οποίας αντικατοπτρίζουν εκείνες της ρευματοειδούς αρθρίτιδας (RA). Επίσης, το TMAO φαίνεται πως ενισχύει την αγγειακή φλεγμονή σε μια ποικιλία καρδιαγγειακών παθήσεων και οι βακτηριακές κοινότητες που σχετίζονται με το μεταβολισμό του TMAO είναι υψηλότερες σε ασθενείς με πνευμονική υπέρταση με κακή πρόγνωση στην πνευμονική αρτηριακή υπέρταση. [5]
Το TMAO παράγεται από τα βακτήρια του εντέρου (μικροβίωμα) κατά την πέψη της χολίνης, της λεκιθίνης και της καρνιτίνης, θρεπτικών συστατικών που είναι άφθονα σε ζωικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένου του κόκκινου κρέατος, των κρόκων αυγών και των γαλακτοκομικών προϊόντων υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά. To ΤΜΑΟ είναι, σε υψηλά επίπεδα, μια τοξική ουσία που μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για καρδιακές παθήσεις, νεφρική ανεπάρκεια, αθηροσκλήρωση, εμφράγματα και εγκεφαλικά [2] [6].
Τα τελευταία χρόνια, υπάρχει ένα αυξανόμενο σύνολο στοιχείων που υποδηλώνουν ότι η μικροχλωρίδα του εντέρου επηρεάζει ένα ευρύ φάσμα συστηματικών παθήσεων, συμπεριλαμβανομένων των καρδιαγγειακών παθήσεων, του διαβήτη τύπου 2 και της παχυσαρκίας, και αυτές οι παθήσεις έχουν επίσης αντίστροφες επιπτώσεις στην μικροχλωρίδα του εντέρου [7].
Μεγάλο επιστημονικό ενδιαφέρον για το ΤΜΑΟ
Δείκτης του αυξανόμενου διεθνούς επιστημονικού ενδιαφέροντος για το ΤΜΑΟ είναι ο αριθμός μεθόδων οι οποίες έχουν αναπτυχθεί για την ανίχνευση και τον ποσοτικό προσδιορισμό του TMAO και των σχετικών μεταβολιτών του σε σωματικά υγρά. Βιβλιογραφικά αναφέρονται είκοσι επτά (27) μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό του TMAO στον άνθρωπο, χρησιμοποιώντας σύγχρονες και προηγμένες αναλυτικές τεχνικές, καθώς και τέσσερις (4) αναλυτικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό των επιπέδων TMAO σε ποντίκια [8].
DMB και η επίδραση του στο TMAO
Πρόσφατα, διαπιστώθηκε ότι το DMB παίζει βασικό ρόλο στην αναστολή του ενζύμου TMA-λυάση, το οποίο εμπλέκεται στον σχηματισμό του TMAO. [2], [3], [4].
Νέα στοιχεία αποδεικνύουν ότι οι αυξημένες συγκεντρώσεις TMAO συμβάλλουν στην αγγειακή δυσλειτουργία που σχετίζεται με την κατανάλωση μιας δίαιτας Δυτικού τύπου(υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, χαμηλή σε φυτικές ίνες) και ότι αυτή η δυσλειτουργία δύναται να προληφθεί με την καταστολή του TMAO με τη βοήθεια του DMB [9].
Μια ερευνητική μελέτη από τον Wang (2020) σε ποντίκια με επαγόμενη καρδιακή ανεπάρκεια (HF), έδειξε ότι η θεραπεία με DMB μείωσε τα επίπεδα TMAO, ενώ έπαιξε σημαντικό ρόλο στην άμβλυνση της ανάπτυξης της καρδιακής δομικής αναδιαμόρφωσης και της ηλεκτρικής αναδιαμόρφωσης [10].
Ερευνητές στο Cleveland Heart Lab στο Οχάιο των ΗΠΑ, οι οποίοι διεξήγαγαν πειράματα σε ποντίκια, ανέφεραν ότι η διατροφική συμπλήρωση με DMB ανέστειλε με ασφάλεια την αθηροσκλήρωση (συσσώρευση πλάκας στις αρτηρίες) και μείωσε σημαντικά την παραγωγή TMAO. Αναφέρουν ότι το DMB αναστέλλει το βασικό ένζυμο στην παραγωγή TMA, και με αυτόν τον τρόπο μειώνει τα επίπεδα TMAO στο πλάσμα, αναστέλλει τον σχηματισμό αφρωδών κυττάρων και μειώνει την εξέλιξη της αορτικής πλάκας σε ποντίκια, και όλα αυτά χωρίς να επηρεάζει τα επίπεδα της κυκλοφορούσας χοληστερόλης [2], [3].
Από το 2015 έχουν δημοσιευθεί αρκετές διεθνείς μελέτες στις οποίες η χορήγηση 3,3-διμέθυλο-1-βουτανόλης (DMB) σε μεταβολικές ασθένειες οι οποίες πιθανόν να οφείλονται ή να εκδηλώνονται με αυξημένα ποσά ΤΜΑΟ βελτίωσε την υγεία των πειραματόζωων. Ενδεικτικά, σε σχετικές μελέτες αναφέρεται ότι:
• το DMB μείωσε τα επίπεδα TMAO σε ποντίκια με καρδιακή ανεπάρκεια, ενώ παίζει σημαντικό ρόλο στην εξασθένηση της ανάπτυξης καρδιακής δομικής αναδιαμόρφωσης και ηλεκτρικής αναδιαμόρφωσης [10],
• η θεραπεία με DMB δεν είχε καμία επίδραση στο σωματικό βάρος και τη δυσλιπιδαιμία, αλλά μείωσε σημαντικά τα επίπεδα TMAO στο πλάσμα και απέτρεψε την καρδιακή δυσλειτουργία σε ποντίκια που τράφηκαν με δίαιτα Δυτικού τύπου[11], [12],
• η αυξημένη έκφραση προφλεγμονωδών κυτοκινών και η παραγωγή υπεροξειδίου, καθώς και η μειωμένη έκφραση της ενδοθηλιακής συνθάσης νιτρικού οξειδίου (eNOS) στην αορτή, αποκαταστάθηκαν με θεραπεία με DMB [13],
• η έγκαιρη παρέμβαση που στοχεύει στους μεταβολίτες που προέρχονται από το εντερικό μικροβίωμα, TMAO και SCFA, για τον επαναπρογραμματισμό της υπέρτασης μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στη μείωση του φορτίου της υπέρτασης, μέσω θεραπείας με DMB ή άλλου συμπληρώματος [14],
• ως πρόληψη της υπέρτασης αναπτυξιακής αιτιολογίας, σχετιζόμενη με τη χρήση του DMB, ως μιας θεραπείας μεταβολίτη που βασίζεται στο μικροβίωμα [15].
Προσδιορισμός του DMB στο ελαιόλαδο
Πρόσφατα, ως Βιολογικοί Ελαιώνες Σακελλαρόπουλου, συμμετείχαμε στην ερευνητική ομάδα επιστημόνων από πληθώρα χωρών, που δημοσίευσε τον Ιούνιο του 2025 μια καινοτόμα μέθοδο ποσοτικοποίησης της ένωσης DMB στο ελαιόλαδο, στο διεθνές Περιοδικό Βιοδραστικών Συστατικών Τροφίμων (Journal of Food Bioactives - JFB), που ανήκει στις δημοσιεύσεις της Διεθνούς Εταιρείας για τα Διατροφοφάρμακα και τα Λειτουργικά Τρόφιμα (International Society for Nutraceuticals and Functional Foods - ISNFF) [4].
Το συγκεκριμένο επιστημονικό άρθρο που δημοσιεύτηκε, έχει τον τίτλο «Ποσοτικοποίηση της 3,3-διμέθυλο-1-βουτανόλης (DMB) στο ελαιόλαδο: μια γρήγορη και καινοτόμα μέθοδος» (δείτε περισσότερα). Η μέθοδος αυτή έχει επικυρωθεί σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό οδηγό Eurachem, ένα δίκτυο οργανισμών στην Ευρώπη, σε συνεργασία με Σύμπραξη για τη Διεθνή Ιχνηλασιμότητα στην Αναλυτική Χημεία (CITAC).
Η ανάπτυξη αυτής της νέας μεθόδου χρωματογραφίας αερίου/φασματομετρίας μάζας (HS GC/MS) ενθαρρύνει περαιτέρω μελέτες σχετικές με την παρουσία αυτής της ένωσης στο ελαιόλαδο και τους παράγοντες που επηρεάζουν τη συγκέντρωσή της.
Συγκεντρώσεις DMB στα ελαιόλαδα των βιολογικών ελαιώνων Σακελλαρόπουλου
Οι τιμές των συγκεντρώσεων του DMB στα ελαιόλαδα, βάσει της βιβλιογραφίας, δεν βρίσκονται πάντα στα ίδια επίπεδα. Αυτό συμβαίνει διότι υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν την τελική συγκέντρωση του DMB, οι περισσότεροι εκ των οποίων δεν έχουν ακόμα οριστικοποιηθεί ή μελετηθεί εκτενώς.
Στους βιολογικούς ελαιώνες Σακελλαρόπουλου, πέρα από την καλλιέργεια, την μέθοδο επεξεργασίας και τυποποίησης των ελαιολάδων, έχουμε προβεί σε μια πληθώρα αναλύσεων και πειραματισμών, σε συνεργασία με ερευνητικές ομάδες και πανεπιστημιακά ιδρύματα, ώστε να εντοπίσουμε πως επηρεάζεται η συγκέντρωση του DMB στα εξαιρετικά παρθένα ελαιόλαδα μας.
Η μεγάλη ιδιαιτερότητα του εξαιρετικά παρθένου ελαιολάδου Plus Health DMB Multivarietal, πέρα από την υψηλή συγκέντρωση πολυφαινολών, έγκειται κυρίως στην περιεκτικότητα της ένωσης DMB.
Σύμφωνα με τις εξειδικευμένες αναλύσεις που έχουμε πραγματοποιήσει βάσει της παραπάνω δημοσιευμένης μεθόδου στο διεθνές Περιοδικό Βιοδραστικών Συστατικών Τροφίμων (JFB) της Διεθνούς Εταιρείας για τα Διατροφοφάρμακα και τα Λειτουργικά Τρόφιμα (ISNFF), οι συγκεντρώσεις της ουσίας DMB που έχουν βρεθεί στο εξειδικευμένο ελαιόλαδο Plus Health DMB Multivarietal ξεπερνούν τις 11.000 ng/L [4].
Έτσι, τοποθετείται πολύ μικρό ποσοστό ελαιολάδων που περιέχουν DMB και είναι από τις πλέον αξιοσημείωτες τιμές που έχουν καταγραφεί. Στην ίδια δημοσίευση, άλλα εμπορικά δείγματα ελαιολάδου βρέθηκαν να έχουν χαμηλές συγκεντρώσεις, οι οποίες δεν ξεπέρασαν τα 1.500 ng/L.
Συμπερασματικά, η καινοτόμα μέθοδος μέτρησης, η επιστημονική συνεργασία και η προαγωγή της έρευνας σχετικά με το DMB αποτελούν μια ακόμα συμβολή των Βιολογικών Ελαιώνων Σακελλαρόπουλου στην ανακάλυψη νέων συστατικών και δράσεων του ελαιολάδου, αλλά και μια ακόμα απόδειξη ότι οι ορίζοντες της Ελαιοκομίας είναι απέραντοι.
Σακελλαρόπουλος Νικόλαος
Χημικός Μηχανικός M.Sc.
Υπεύθυνος Παραγωγής
Βιολογικοί Ελαιώνες Σακελλαρόπουλου
Πηγές
• [1] Kiritsakis AK, Kiritsakis KA, Tsitsipas CK. A review of the evolution in the research of antioxidants in olives and olive oil during the last four decades. Journal of Food Bioactives, 2020, 11: 31-56.
• [2] Non-lethal Inhibition of Gut Microbial Trimethylamine Production for the Treatment of Atherosclerosis Wang, Zeneng et al. Cell, Volume 163, Issue 7, 1585 - 1595
